เทศกาลไหว้พระจันทร์

เทศกาลไหว้พระจันทร์ ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ตามจันทรคติ สำหรับในปี 2564 นี้ตรงกับวันที่ 21 กันยายน เป็นเทศกาลที่มีความสำคัญเทศกาลหนึ่งของชาวจีน อยู่ในฤดูใบไม้ร่วง จึงเรียกว่า 中秋节 zho1ng qiu1 jie2

中	zho1ng	แปลว่า	กลาง
秋	qiu1	แปลว่า	ฤดูใบไม้ร่วง
节	jie2	แปลว่า	เทศกาล

ดังนั้น 中秋节 zho1ng qiu1 jie2 จึงแปลว่า เทศกาลกลางฤดูใบไม้ร่วง

เทศกาลไหว้พระจันทร์ มีตำนานเล่าขานมากว่า 2000 ปีแล้ว ในสมัยก่อนฮ่องเต้จัดให้มีการบรรเลงดนตรีจีนในพิธีเซ่นไหว้ดวงจันทร์ในคืน 15 ค่ำ เดือน 8 เพื่ออธิษฐานให้บ้านเมืองอุดมสมบูรณ์ประชาชนอยู่เย็นเป็นสุข ต่อมาพิธีดังกล่าวได้แพร่หลายไปยังประชาชนทั่วประเทศ จนกลายมาเป็นประเพณีของชาวจีนสืบต่อกันมากระทั่งปัจจุบัน นอกจากประเพณีเซ่นไหว้พระจันทร์แล้วยังมีการรับประทานขนมไหว้พระจันทร์ และการชมความงามของดวงจันทร์ และการชมความงามของดวงจันทร์นั้นมีคำกล่าวไว้ว่า ดวงจันทร์ในช่วงฤดูใบไม้ร่วงมีความงดงามมาก ท้องฟ้าปลอดโปร่งไร้เมฆฝน อากาศสดชื่นเหมาะสำหรับการชมจันทร์

ที่มาของขนมไหว้พระจันทร์

สำหรับที่มาของเทศกาลรับประทานขนมไหว้พระจันทร์นั้นเล่ากันว่าในสมัยราชวงศ์หยวน ประชาชนรวมตัวก่อปฏิวัติด้วยการคิดกุศโลบายที่แยบยลของชาวจีนที่อยากจะหลุดพ้นจากการยึดครองของชาวมองโกเลีย โดยการส่งขนมกลมๆซึ่งข้างในสอดไส้จดหมายเพื่อนัดหมายให้ทำการก่อปฏิวัติในคืนขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 จนในที่สุดก็ได้รับชัยชนะ ต่อมาเมื่อถึงช่วงฤดูดังกล่าวจึงเกิดการทำขนมใส่ไส้กลมๆและส่งให้กันและกัน เพื่อระลึกถึงเหตุการณ์ที่ผ่านมาจนกลายเป็นประเพณีที่สืบทอดต่อกันมาจนปัจจุบันและเอกลักษณ์ของขนมไหว้พระจันทร์ที่ยังไม่ตกหล่นสูญหาย คือ ไข่แดง เนื่องด้วยเพราะไข่แดงเป็นตัวแทนของพระจันทร์นั่นเอง

การไหว้พระจันทร์

ก่อนหน้านี้วันไหว้พระจันทร์ ชาวจีนที่เป็นผู้ชายจะไม่นิยมไหว้พระจันทร์ เนื่องจากชาวจีนเชื่อว่า พระจันทร์ถือเป็นหยิน ซึ่งเป็นธาตุของผู้หญิง ผู้ชายถือเป็นหยาง ดังนั้น จึงให้แต่ผู้หญิงเป็นคนไหว้เท่านั้น แต่ปัจจุบันชาวจีนทั้งผู้หญิงและผู้ชายก็สามารถไหว้พระจันทร์ได้เช่นกันแต่มักให้ผู้หญิงไหว้เป็นคนแรก

การไหว้พระจันทร์จะเริ่มต้นตอนหัวค่ำ ซึ่งดวงจันทร์เริ่มปรากฏบนท้องฟ้าและถึงแม้ปีไหนหรือสถานที่แห่งใดมองไม่เห็นพระจันทร์ แต่การไหว้พระจันทร์ของชาวจีน ก็จะยังต้องมีการไหว้พระจันทร์ในค่ำคืนนั้นเหมือนเดิม พิธีดำเนินไปจนถึงประมาณ 4-5 ทุ่ม หลังเสร็จพิธีทุกคนในครอบครัวจะตั้งวงแบ่งกันกินขนมไหว้พระจันทร์ โดยขนมต้องนำมาหั่นแบ่งให้เท่ากับจำนวนคนในครอบครัวห้ามเกินหรือขาด และแต่ละชิ้นต้องมีขนาดที่เท่ากัน

เหตุที่ทำขนมไหว้พระจันทร์ต้องเป็นก้อนกลมๆนั้นเพราะเชื่อกันว่าความกลมของขนมหมายถึงการได้กลับมาอยู่พร้อมหน้าพร้อมตาของคนในครอบครัว อีกทั้งยังเชื่อว่าดวงจันทร์เป็นสัญลักษณ์ของความสวยงามและเป็นสื่อกลางของความคิดถึงซึ่งกันและกัน ดังนั้นชาวจีนส่วนใหญ่มักจะชื่นชอบค่ำคืนที่ดวงจันทร์เต็มดวงอันหมายถึงการได้กลับมาสู่ครอบครัว

วิถีชีวิต และ วัฒนธรรมชาวจีน
ฤดูใบไม้ร่วงปักกิ่ง

หลิวเหม่ยหลิง	: สวัสดีค่ะ หลี่หมิง
หลี่หมิง	: สวัสดีครับ หลิวเหม่ยหลิง
หลิวเหม่ยหลิง	: ดิฉันเตรียมตัวจะไปเที่ยวเมืองจีนเร็วๆนี้ค่ะ
หลี่หมิง	: คุณไปเที่ยวเมื่อไหร่ครับ และจะไปที่ไหนบ้าง
หลิวเหม่ยหลิง	: จะไปราวเดือนตุลาคมค่ะ ว่าจะไปกรุงปักกิ่ง
หลี่หมิง	: เดือนตุลาคมจะเป็นฤดูใบไม้ร่วงของปักกิ่งพอดี
หลิวเหม่ยหลิง	: เขาบอกว่าในปีหนึ่งๆ ปักกิ่งมี 4 ฤดูกาล คือ ฤดูใบไม้ผลิ ฤดูร้อน ฤดูใบไม้ร่วง และ ฤดูหนาว ซึ่งต่าง กับประเทศไทยที่มีเพียง 3 ฤดู
หลี่หมิง	: ถูกต้องครับ เมืองไทยมีฤดูร้อน ฤดูฝน ฤดูหนาว
หลิวเหม่ยหลิง	: ฤดูใบไม้ร่วงที่ปักกิ่ง อุณหภูมิพอๆกับฤดูหนาวที่เมืองไทยไหมค่ะ
หลี่หมิง	: ฤดูใบไม้ร่วงที่ปักกิ่งเริ่มตั้งแต่เดือนกันยายนถึงพฤศจิกายน อากาศจะหนาวกว่าฤดูหนาวในเมืองไทย เล็กน้อย แต่ฤดูใบไม้ร่วงที่เมืองจีนนับได้ว่าเป็นฤดูที่อากาศร้อนสุดในรอบปี เป็นฤดูที่เหมาะกับการท่องเที่ยวครับ
หลิวเหม่ยหลิง	: ดิฉันต้องเตรียมเสื้อผ้าอย่างไรบ้างค่ะ
หลี่หมิง	: ผมคิดว่าคุณต้องเตรียมเสื้อผ้าแขนยาวกับกางเกงขายาวไปด้วยและติดเสื้อไหมพรหมไปอีกสักตัวเห็นจะพอครับ
หลิวเหม่ยหลิง	: ขอบคุณค่ะ รอให้กลับจากปักกิ่งแล้วฉันจะโทรศัพท์หาคุณอีกครั้งค่ะ
หลี่หมิง	: ครับ ขอให้คุณมีความสุขสนุกกับการท่องเที่ยวครั้งนี้นะครับ

Liu2 Me3i L8ng	: N9 ha3o , L9 M8ng
刘 美 玲	: 你 好 , 李 明。
L9 M8ng	: N9 ha3o , Liu2 Me3i L8ng
李 明	: 你 好 , 刘 美 玲。
Liu2 Me3i L8ng	: Wo3 zu0 j0n zhu3n be4i qu4 zho3ng guo2 lǚ yo2u
刘 美 玲	: 我 最 近 准 备 去 中 国 旅 游。
L9 M8ng	: N9 da3 sua4n she2n me sh8 hou qu4 ? qu4 na3r ?
李 明	: 你 打 算 什 么 时 候 去? 去 哪儿?
Liu2 Me3i L8ng	: Sh8 yue4 d9 zuo3 yo4u, qu4 Be3i j7ng
刘 美 玲	: 十 月 底 左 右, 去 北 京。
L9 M8ng	: Sh8 yue4 zhe4ng ha3o sh0 Be3i j7ng de qiu1 tia1n
李 明	: 十 月 正 好 是 北 京 的 秋 天。
Liu2 Me3i L8ng	: T7ng shuo1 Be3i j7ng y0 nia2n yo3u s0 ge j0 jie2 : chu1n tia1n xia4 tia1n ,qiu1 tia1n, he2 do1ng tia1n Bu2 xia4ng Ta4i guo2
刘 美 玲	: 听 说 北 京 一 年 有 四 个 季 节: 春天, 夏天, 秋天, 和 冬天。不 象 泰国
	zh9 yo3u sa1n ge j0 jie2
	只 有 三 个 季 节。
L9 M8ng	: Du0, Ta4i guo2 de sa1n ge j0 jie2 sh0 re4 j0 , yu3 j0 he2 lia2ng j0
李 明	: 对, 泰国 的 三 个 季 节 是 热季, 雨季 和 凉 季。
Liu2 Me3i L8ng	: Na4 Be3i j7ng de qiu1 tia1n sh0 bu2 sh0 ge1n Ta4i guo2 de lia2ng j0 cha 4 bu4 duo1 ?
刘 美 玲	: 那 北 京 的 秋 天 是 不 是 跟 泰 国 的 凉 季 差 不 多?
L9 M8ng	: Be3i j7ng de qiu1 tia1n sh0 jiu3 yue 4,sh8 yue4 he2 sh8 y7 yue4 . b9 Ta4i guo2 de lia2ng j0 le3ng y0 xie1
李 明	: 北 京 的 秋 天 是 九 月,十 月 和 十 一 月。比 泰 国 的 凉 季 冷 一 些。
	Da4n qiu1 tia1n sh0 y0 nia2n zho1ng zu0 ha3o de sh8 hou, sh0 lǚ yo2u de ha3o j0 jie2
	但 秋 天 是 一 年 中 最 好 的 时 候, 是 旅 游 的 好 季 节。
Liu2 Me3i L8ng	: Wo3 xu1 ya4o zhu3n be4i she2n me y7 fu ne ?
刘 美 玲	: 我 需 要 准 备 什 么 衣 服 呢?
L9 M8ng	: Wo3 xia3ng, duo1 da4i j9 jia4n cha2ng xiu4 y7 he2 cha2ng ku4, za4i da4i sha4ng lia3ng jia4n ma2o y7 jiu4 x8ng le
李 明	: 我 想, 多 带 几 件 长 袖 衣 和 长 裤, 再 带 上 两 件 毛 衣 就 行 了。
Liu2 Me3i L8ng	: Xie4 xie n9, de3ng wo3 co2ng Be3i j7ng hu8 la2i ho4u za4i ge3i n9 da3 dia4n hua4
刘 美 玲	: 谢谢 你, 等 我 从 北 京 回 来 后 再 给 你 打 电 话。
L9 M8ng	: Zhu4 n9 lǚ yo2u yu2 kua4i
李 明	: 祝 你 旅 游 愉 快。

小 常 识
xia3o cha2ng sh8
ดวงดาวอายุวัฒนะ

เทพเจ้าแห่งความมีอายุยืนที่มักจะเห็นในการ์ดอวยพรทั่วไป ที่มีชายลักษณะหัวล้านหน้าผากนูนโหนกรูปหน้ายาวเรียว สูง ขาว และมีผม คิ้ว หนวด ขาวยาวเหมือนสำลี ติ่งหูใหญ่ยาวถึงบ่า

มือขวา : ถือไม้เท้าหัวมังกรสัตว์ในเทพนิยายที่มีอายุยืนถึงหมื่นปี ที่คอไม้เท้าห้อยน้ำเต้าที่บรรจุยาอายุวัฒนะไว้ภายใน

มือซ้าย : ถือผลท้อ ซึ่งเป็นผลไม้สวรรค์เป็นสัญลักษณ์ของความมีอายุยืนหากใครได้ทานจะมีอายุยืนยาว

มักจะมาพร้อมเด็กชายรับใช้ ในตำนานเล่าว่าเฒ่าผู้นี้อยู่ในวังทางขั้วโลกใต้ในวังมีสวนใหญ่เต็มไปด้วยต้นไม้และสวนสมุนไพรส่งกลิ่นหอมอบอวล ท่านเป็นอมตะ ผู้คนในแถวขั้วโลกใต้นี้เรียกท่านว่า เซียนแห่งขั้วโลกใต้ หรือเทพเจ้าอายุวัฒนะ จีนมีคำสอนและความเชื่อในเรื่องของจักรวาลว่าแคว้นภาคใต้ของจักรวาลเป็นแดนของชีวิต ส่วนแคว้นทางเหนือเป็นแดนแห่งความตาย เมื่อใดดวงดาวแห่งเทพอายุวัฒนะปรากฏบนท้องฟ้า ความสงบสุขก็จะมีอยู่ทั่วไป ในประเทศจีนจึงมีการบวงสรวงบูชาดาวอายุวัฒนะเพื่อให้ประชาชนอยู่เย็นเป็นสุขและมีอายุยืนยาวจึงไม่เป็นการแปลกประหลาดแต่อย่างใดที่ในศิลปะของจีนและญี่ปุ่นมักปรากฏภาพของเทพอายุวัฒนะด้วยรูปของคนสูงอายุ ที่มีหน้าผากนูนโหนกและล้าน ซึ่งเป็นลักษณะของความสูงอายุ เทพอายุวัฒนะนี้มีกวางเป็นพาหนะในบางครั้งมีนกกระเรียน ซึ่งเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงความมีอายุวัฒนะ

寿ตัวย่อ壽 ตัวเต็ม

อ่านว่า       sho4u       แปลว่า       อายุวัฒนะ

ทับทิม

ทับทิม ภาษาจีน เรียกว่า 石榴sh8 liu ภาษาอังกฤษใช้คำว่า “ STONE APPLE ” ผลทับทิมกลายเป็นแอปเปิ้ลหินสำหรับฝรั่ง แต่ไม่ว่าจะเรียกอย่างไรทับทิมก็ยังเป็นผลไม้มงคลของคนจีน เป็นผลไม้ที่มีเมล็ดสีแดงสด มีเมล็ดมาก การใช้ทับทิมเป็นผลไม้ไหว้ตรุษจีนจึงมีความหมายถึง การมีลูกชายมากๆ อีกทั้งชาวจีนยังมีความเชื่อกันว่าทับทิมเป็นไม้มงคล ใบหรือกิ่งทับทิมก็มีอำนาจใช้ทำน้ำมนต์ ใช้พรมน้ำมนต์ กันภูตผีปีศาจ จึงนิยมปลูกทับทิมไว้ในบริเวณบ้าน หรือพกใบทับทิมติดตัวไว้เพื่อเป็นเครื่องรางป้องกันภัย เป็นต้น

สาเหตุที่ทับทิมมีความเกี่ยวพันอย่างลึกซึ้งในประเพณี พิธีกรรม มีเรื่องเล่าว่า เพราะเป็นพืชพันธุ์ไม้ที่ถูกนำมาเผยแพร่ในเมืองจีนพร้อมกับพุทธศาสนาซึ่งมีประวัติศาสตร์บันทึกไว้ว่า เมื่อครั้งที่สมณะจีนเหี้ยนจัง ผู้ได้รับฉายาใหม่ในภายหลังว่า พระถังซัมจั๋ง ได้ไปอาราธนาพระไตรปิฎกมาจากอินเดีย ท่านได้นำพันธุ์ไม้ต่างๆมาด้วย และหนึ่งในนั้นคือทับทิม นั่นเอง

ประเพณี 清明节Q7ng m8ng เช็งเม้ง

วันเช็งเม็ง (เป็นภาษาแต้จิ๋ว) ภาษาจีนออกเสียงว่าQ7ng m8ng เทศกาลโบราณที่มีประวัติความเป็นมา นานกว่า 2000 ปี เป็นวันที่ลูกหลานชาวจีนถือเป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่ง โดยจัดให้มีการเซ่นไหว้บรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว การเซ่นไหว้ดังกล่าวเชื่อกันว่าเป็นการระลึกถึงคุณงามความดีที่บรรพบุรุษได้สั่งสมกันมานานและเพื่อให้ลูกหลานอยู่เย็นเป็นสุขตลอดไป จึงนับเป็นประเพณีที่สำคัญที่ชาวจีนนิยมปฎิบัติกันมาเป็นเวลายาวนาน วันเช็งเม้งจะตรงกับปฏิทินทางสุริยคติในวันที่ 5 เมษายน แต่ระยะเวลาสำหรับเทศกาลวันเช็งเม้งกำหนดค่อนข้างยาว มีการกำหนดไว้สองแบบ คือ ก่อน 10 วันหลัง 8 วันกับ ก่อน 10 วันหลัง 10 วัน

การเซ่นไหว้

ก่อนการเซ่นไหว้จะเริ่มตกแต่งฮวงชุ้ยด้วยกระดาษสีต่าง ๆ จัดกระถางธูป ที่ปักเทียน จัดเครื่องไหว้และเริ่มไหว้เจ้าที่ก่อน ซึ่งเครื่องเซ่นไหว้เหมือนของบรรพบุรุษแต่เพิ่มขนมจันอับ(แต่เหลี่ยง)ซึ่งเป็นขนมแห้งจีนแบบโบราณ มี 5 อย่างได้แก่ ถั่วตัด งาตัด ถั่วเคลือบน้ำตาล ฟักเชื่อมและข้าวพอง แล้วจึงไหว้บรรพบุรุษ ระหว่างนั้นมีการเติมน้ำชา และเหล้าเพิ่มเติม 2-3 ครั้ง มีการเสี่ยงทายว่าบรรพบุรุษอิ่ม หรือยัง โดยการโยนเหรียญ 2 อัน ถ้าขึ้นหัวหรือก้อยทั้งสองอัน แสดงว่ายังไม่เรียบร้อย ให้เติมน้ำชาและเหล้าอีก แต่ถ้าเสี่ยงทายขึ้นหัวและก้อยแสดงว่าอิ่มแล้ว

หลังจากนั้นมีการเผากระดาษเงิน กระดาษทอง เพราะเป็นความเชื่อที่ว่า ผู้ตายนั้นสามารถที่จะนำไปใช้ได้หลังชีวิตการตาย และจุดประทัด เพื่อให้มีเสียงดังขับไล่ สิ่งไม่ดี ไม่ให้มา รบกวนบรรพบุรุษ ปัจจุบัน ถือว่าเสียงประทัดยิ่งดังยิ่งดีทำให้ลูกหลานยิ่งรวย

เทศกาลบ๊ะจ่าง

เทศกาลบ๊ะจ่างตรงกับวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 ตามปฏิทินจันทรคติจีน มีประเพณีที่แพร่หลายทั่วไปในหมูชาวจีนอย่างหนึ่งคือ “วันไหว้บ๊ะจ่าง” หรือ “เทศกาลไหว้ขนมจ้าง” เรียกชื่อตามตำราว่า “โหงวเหว่ยโจ่ย” ปีนี้ตรงกับวันที่ 14 มิถุนายน 2564

โดยอาหารพิเศษนี้ทำด้วยข้าวเหนียวผัดใส่ส่วนผสมต่างๆ ห่อด้วยใบไผ่เป็นรูปสามเหลี่ยม คนจีนจะเรียกว่า “จั่ง” แม่บ้านที่มีฝีมือจะลงมือทำขนมจ้างเอง เรียกว่า “ปักจั่ง” ทำเพื่อรำลึกถึงขุนนางตงฉิน (ผู้ซื่อสัตย์) คนหนึ่งคือ “คุกง้วน” หรือ “ซูหยวน”

ซูหยวนเป็นขุนนางผู้มีความสามารถและมีความปรารถนาดีต่อบ้านเมืองอย่างแท้จริง แต่การกระทำของเขาอาจจะดีเด่นเกินไป จนเป็นเหตุให้บรรดาข้าราชการอื่นๆ อิจฉาริษยา และปรักปรำซูหยวนต่อกษัตริย์รัฐฉู่เป็นประจำ ในที่สุดซูหยวนก็ถูกปลดจากตำแหน่ง ซูหยวนไม่มีโอกาสชี้แจงความจริงแก่กษัตริย์ให้เข้าพระทัยได้ เนื่องจากมีพวกขุนนางสอพลอคอยกีดกันตลอดเวลา เมื่อซูหยวนเกิดความท้อแท้หมดอาลัยได้เขียนกลอนระบายอารมณ์ให้บรรเทาลง บทกลอนของซูหยวนเป็นที่ชื่นชอบของประชาชนโดยทั่วไป และเมื่อประชาชนได้ทราบถึงเคราะห์กรรมและความอยุติธรรมที่ซูหยวนได้รับ ต่างก็พากันสงสารและเห็นใจเพิ่มมากขึ้นเป็นทวีคูณ

ต่อมารัฐฉู่ถูกข้าศึกยึดครอง ซูหยวนยิ่งตรอมใจมากขึ้น เมื่อเห็นว่าไม่มีทางที่จะกู้บ้านเมืองได้แล้วจึงตัดสินใจกระโดดฆ่าตัวตาย ในวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5

การกระโดดน้ำตายของซูหยวนครั้งนั้น กล่าวกันว่าได้มีชาวประมงและชาวบ้านแถบนั้นจำนวนมากพากันพายเรือควานหาตัวเขา บางคนเอาข้าวและขนมจ้างโยนลงในแม่น้ำเพื่อล่อปู ปลา มากิน เพื่อจะได้ไม่ไปกัดกินศพของซูหยวน

หลังจากนั้น ทุกปีในวันนี้ชาวบ้านก็จัดงานแข่งเรือมังกรกินบ๊ะจ่าง เพื่อเป็นการระลึกถึงซูหยวนและประเพณีนี้ก็ได้ถือปฏิบัติสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง ปีนี้ จะตรงกับวันที่ 14 มิถุนายน 2564